ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ -1890:ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΧΟΥΝΙΩΤΩΝ ΣΤΟΝ "ΑΧΕΛΩΟ" ΓΙΑ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕΙ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

Ο αγώνας των κατοίκων της Χούνης για να λειτουργήσει σχολείο στο χωριό το 1890!

Η επιστολή των κατοίκων στην εφημερίδα ΑΧΕΛΩΟΣ

(απόσπασμα από τη μελέτη της δρ. Χρυσούλας Σπυρέλη «Δημοτικά σχολεία και γραμματοδιδασκαλεία Παρακαμπυλίων Ευρυτανίας» )

)

Ο Φώτιος Μαυρογόνατος «εξ Αγίου Βλασίου του Δήμου Παρακαμπυλίων Ευρυτανίας» εξέδιδε στην Αθήνα, την εφημερίδα ΑΧΕΛΩΟΣ από το 1884 έως και 1893. Σώζεται το αρχείο της στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων (Λένορμαν 218, Αθήνα 10443, Τμήμα Μικροφωτογραφήσεως και Ηλεκτρονικής Αποθηκεύσεως). Η εφημερίδα Αχελώος ήταν πολιτική. Γνώριζε λεπτομερώς την πολιτική κατάσταση, καθώς και όσα θέματα συζητιόνταν στη Βουλή, έπαιρνε θέση, καυτηρίαζε ή επαινούσε αν εύρισκε κάτι θετικό και ήλπιζε μονίμως στην αλλαγή της πολιτικής κατάστασης. Στόχος του να υψώνει τη φωνή και με όπλο το δημοσιογραφικό ταλέντο του να μη χαρίζεται σε κανένα με το δριμύτατα καυστικό και επικριτικό του λόγο.

Για την Ευρυτανία και ιδιαίτερα για τα Παρακαμπύλια (όπου βρισκόταν και η γενέτειρα του του Μαυρογόνατου) ο ΑΧΕΛΩΟΣ είναι εφημερίδα μεγάλης αρχειακής αξίας, αν λάβουμε υπόψη ότι υπάρχει αρκετό δημοσιευμένο υλικό για τη νεότερη ιστορία της περιοχής. Σχολιάζοντας τον κομματισμό και τις συνέπειές του στον αγράμματο πληθυσμό, δίνει μια σαφή εικόνα του πολιτικού βίου στα τέλη του 19ου αιώνα. […]

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι ειδήσεις για τα σχολεία της περιοχής.

Η εφ. Αχελώος γίνεται το βήμα των χωριών του τότε Δήμου Παρακαμπυλίων για την ικανοποίηση των αιτημάτων τους. Συγκεκριμένα στην περιοχή από το 1834 και εξής δεν υπάρχει άλλο σχολείο πλην του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Βλασίου στο οποίο δίδαξε ο παπαδάσκαλος (ιερέας και δάσκαλος) Δημ. Μαυρογόνατος (πατέρας του Φ. Μαυρογόνατου) μετά ο Χρήστος Τριανταφύλλου (1847) και αργότερα ο αδελφός του Φ. Μαυρογόνατου, ο Θεόδωρος Παπαδημητρίου του Δημ.(έτος γένν. 1836).¹

Η εφημερίδα δίνει την πληροφορία ότι την δεκαετία του 1890 αγωνίζονται δύο ακόμη χωριά, η Αράχωβα και η Χούνη για την ίδρυση σχολείου.

α) Αράχωβα (σημ. Πεντάκορφο): Ο Υπουργός Δικαιοσύνης Δ. Βουλπιώτης υπόσχεται τη σύσταση ενός γραμματοδιδασκαλείου. Οι κάτοικοι συγκεντρώνουν συγχαρητήριες υπογραφές το έτος 1889 και στέλνουν στον Υπουργό, αναμένοντες και την υλοποίηση της υπόσχεσης (δεν γνωρίζουμε αν τελικά έγινε. Μέχρι το 1893 που έκλεισε ο Αχελώος δεν υπάρχει δημοσίευμα σχετικό).

β) Χούνη: Το 1890 λειτούργησε γραμματοδιδασκαλείο για ένα εξάμηνο από το Μάϊο – Δεκέμβριο, διορίσθηκε γραμματοδιδάσκαλος ο Σπυρίδων Εμμανουήλ ο οποίος απολύθηκε και διορίσθηκε αντί αυτού ο ιερέας Γεώργιος Πολίτης ο οποίος δεν είχε τα προσόντα να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του. Οι κάτοικοι του χωριού στέλνουν επιστολή στον «Καπετάν Φώτη», εκδότη του «Αχελώου», παρακαλώντας τον να γνωστοποιήσει στην κυβέρνηση «το μέγα αδίκημα», και να αποκαταστήσει το δίκαιο στη Χούνη, αλλιώς να τους δώσει την άδεια να μισθώσουν μόνοι τους τον γραμματοδιδάσκαλο για να λειτουργήσει το σχολείο. […] Παραθέτουμε την επιστολή:

«Από της συστάσεως του Γραμματοδιδασκαλείου μέχρι τούδε δεν ηδυνήθημεν να ίδωμεν και τοιούτον γραμματοδιδάσκαλον ειμή από τον Μάϊον έως τον Δεκέμβριο 1890 μόνον ήνοιξε και έκαμε σχολείον ο Σπυρίδων Εμμανουήλ, όστις απελύθη και αντ΄ αυτού διωρίσθη ο Παπαγεώργιος Πολίτης, όστις είχε και άλλοτε διορισθή δύο περιοδείας και εντελώς δεν έκαμε σχολείον ειμή μόνον τα έκανε καλά με τους κυβερνητικούς και απετύφλωσε 50-60 μαθητάς καθώς και σήμερον ακόμη.

Είναι δυνατόν, καπετάν Φώτη «Αχελώε»! εφημέριος εις τοιαύτας διεσκορπισμένας ενορίας να χρησιμεύση και ως διδάσκαλος; - Όχι? αδύνατον.

Γνωρίζεις πολύ καλά είναι εφημέριος Αγίου Βασιλείου, Σκιαδέϊκα και πέντε συνοικιών του χωρίου Χούνης, και απέχουν εκ του κέντρου όπου το σχολείον, δύο, και τέσσαρας ώρας. Εκτός δε τούτου και άλλο έχουν οι παπάδες και ως εκ τούτου δεν δύναται να κάμη σχολείον, καθώς δεν έκαμεν ούτε μίαν ημέραν μέχρι σήμερον και προς γνώσιν της εφορευτικής επιτροπής και του κ. Δημάρχου δια τας συνεπείας του νόμου.

Και δεν μας έφθασεν αυτό, αλλά δια να ικανοποιηθούν οι κύριοι κομματάρχαι της Κυβερνήσεως, προ ημερών έκαμαν μιαν αίτησιν την οποίαν έδωσαν του Γιαννακού Παπαζαχαρίου ή Σακορράφα όπως αποκλέψη τας υπογραφάς μας ότι τον θέλει η κοινότης ως γραμματοδιδάσκαλον.

Όχι! Απεναντίας, δεν τον θέλομεν, διότι είναι αγράμματος, αλλά μας εξηπάτησε και έλαβε μερικάς υπογραφάς με τον λόγον ότι θα γίνη κλητήρας του χωργιού μας να διανέμη τα καταλύματα, να μεταφέρη δημόσια είδη και γράμματα του χωριού μας κλπ, και να του δίδωμεν τρεις οκιάδας αραβόσιτον εκάστη οικογένεια, και με αυτόν τον σκοπόν έλαβε μερικάς υπογραφάς.

Ημείς ως αγράμματοι δεν δυνάμεθα να αναγνώσωμεν την αίτηση? ηξεύρεις ότι μηχανικώς υπογράφομεν, και αυτός ο κύριος έτι χειρότερος.[…]

Καθημερινώς τρέχομεν και φωνάζομεν εδώ είς τους κυβερνητικούς κομματάρχας του Αγίου Βλασίου, και μας λέγουν: εγράψαμεν και περιμένομεν είδησιν και θα τελειώση.

Άλλος εξ αυτών λέγει ότι πταίει ο Χαντζόπουλος και άλλος λέγει πταίει ο Ιατρίδης? δηλαδή: «Δώδεκα Κοντογιανναίοι, δέκα τρεις ταμπουράδες.» - «Δεν πειράζει? θα τα βρούμε, αλλά γράψε εξ ονόματός μας εις όλους τους κυρίους υπουργούς και Βουλευτάς μας κυβερνητικούς και μη κ.κ. Χαντζόπουλον, Ιατρίδην, Ζώτον κλπ. να κάμουν, προς θεού, έλεος δια την σωτηρίαν των τέκνων μας, να μας διορίσουν γραμματοδιδάσκαλον όσον τάχιστα τον πρώην τοιούτον Σπυρ. Εμμανουήλ και θα μας υποχρεώσωσι μεγάλως.

Ο κ. Δεληγεώργης δεν μας απήντησεν, ούτε κατεδέχθη πιστεύομεν ν΄ αποσφραγίση την παρακλητικήν επιστολήν μας και μας κάμη αυτός αυτό το καλό.

Αν δεν εισακουσθή και δι΄ υμών η παράκλησίς μας, οδήγησέ μας τι να πράξωμεν δια να σωθώμεν. Αν δεν εισακουσθή να κάμης κατ΄ εντολήν μας αίτησιν να μας δοθή άδεια να εκμισθώσωμεν μόνοι μας γραμματοδιδάσκαλον να μας συντηρήση τα τέκνα μας και ας καταργηθεί εντελώς το σχολείον […].(Ακολουθούν 36 υπογραφές).

Το 1892 (φύλλο 251) οι Χουνιώτες επανέρχονται με επιστολή προς τον βουλευτή Νικόλαον Ζώτον, την οποία υπογράφουν 76 κάτοικοι και την δημοσιεύουν στην εφημερίδα ΑΧΕΛΩΟΣ και παρακαλούν να ανακληθεί η μετάθεση του δημοδιδάσκαλου Αγ. Βλασίου, Θεόδωρου Παπαδημητρίου στο «αργούν δημοτικόν Σχολείον» του χωριού Κλειτσό Ευρυτανίας και να τοποθετηθεί ο παραπάνω δημοδιδάσκαλος στο σχολείο Χούνης. Η επιστολή δημοσιεύεται κάτω από δηκτικό τίτλο «Προς τον διαλυόμενον εις τα εξ ων συνετέθη Βουλευτήν κύριον Νικόλαον Δ. Ζώτον» και έχει ως εξής:

«Εν Χούνη την 10 Φεβρουαρίου 1892 – Αξιότιμε φίλε Κύριε Νικολάκη! – Δεν εκμάθομεν γράμματα και δια τούτο γνωρίσαντες την αξίαν αυτών θέλομεν να μάθωσιν ολίγα τα τέκνα μας. Εμάθομεν ότι ο χωριανός μας και συγγενής μας Θεόδωρος Παπαδημητρίου δημοδιδάσκαλος μετατίθεται από το εν Αγίω Βλασίω εις το εν Κλειτσώ αργούν δημοτικόν Σχολείον. – Μία παροιμία λέγει – «ο Χριστός ευλόγησε πρώτα τα γένια του!».

- Κατ΄ αυτήν λοιπόν και ημείς αξιούμεθα να σας παρακαλέσωμεν να συστήσετε εις το υπουργείον να ανακληθή η μετάθεσις αυτού δια το δημοτικόν Σχολείον Χούνης και ουχί της Κλειστούς, διότι προθυμώτερον ούτος ο συγγενής και φίλος σας θέλει υπηρετήσει εις το χωρίον Χούνης, ενώ εις το εν Κλειστώ είναι μάλλον απίστευτον ότι θα μεταβή, διότι δεν τω επιτρέπουσιν ούτε η ηλικία του ούτε τα οικογενειακά του. – Αναμένομεν συν τη απαντήσει ημών και το αποτέλεσμα της συστάσεώς μας και εσμέν ευγνώμονες. Εγένετο περί τούτον και τακτική αίτησις προς το υπουργείον.

Οι υμέτεροι φίλοι. Κ. Γ. Αντώνης. -Θ. Κ. Ζαφείρης, -Σ. Εμμανουήλ. –Ελευθ. Κ. Τσιρώνης. –Φ.Κ. Ζαφείρης. - Ι. Φ. Βελέντσας. Κ.Ι. Δημητρακόπουλος. -Εμμ. Σπυρίδωνος. –Αναστ. Εμμανουήλ. Λ. Τσιρώνης. -Θεόδ. Στουρνάρας. - Δημ. Ι. Ζαφείρης. - Κ. Χ. Λαμπρόπουλος. –Βλάσιος Τσιρώνης. –Β. Σταθοχριστόπουλος. –Κ. Μαντσαφίνης. –Κώστας Πολίτης. –Χ. Κοτρούμπας. –Θ. Καρδαράς. –Κ. Στασινίκος. –Γ. Μπαρμπόπουλος. –Ηρακλ. Παπαζαχαρίας. –Θ. Ι. Ζαφείρης. –Κ. Β. Καρακώστας. –Νικ. Αθ. Στάθης. –Δ. Αυγέρος. –Ελεύθ. Λαμπρογιάννης. –Ιω. Ζαφείρης. –Ανδρ. Λαμπρογιάννης. –Ελευθ.Χ. Λαμπρόπουλος. Ιω. Αθ. Στάθης. –Νικ. Μοίρας. –Γ. Τσουραπάκης. –Δ. Κούρτης. –Παπαγεώργιος Πολίτης. –Οδυσσεύς Γ. Βελεντσικός. –Φώτιος Ζαφείρης. –Ιω. Παπαζαχαρίας. –Γ. Λαμπρόπουλος. –Μιλ. Ζ. Βελεντσικός. –Κ. Τσάκαλος. –Αθ. Φ. Βελεντσικός. –Σπυρ. Τσιρώνης. –Δ. Λαμπρογιάννης. –Κ. Αθ. Ζαφείρης. –Αντ. Ι. Ζαφείρης. –Γ. Κ. Βελέντσας. –Ι.Αθ. Στάθης. –Αντ. Σταθοχριστόπουλος. –Θ. Κ. Ζαφείρης. –Στρ. Σταθοπούρας. –Κ. Θ. Νικάκης. –Κωνστ. Κλότσος. –Κ. Κοτρόπουλος. –Αλ. Αθ. Στάθης. –Χρ. Κοκονιάς. –Γούλας Λανάρας. –Δ. Λανάρας. –Σ. Ζαφείρης. –Στ. Παπαθανασίου. –Βασ. Γ. Κώτσα. –Δημ. Στουρνάρας. –Γ. Αντώνης. –Μ. Γ. Κούρτης. –Αθ. Μαργαρίτης. –Τηλ. Στουρνάρας. –Αντ. Ιω. Ζαφείρης. –Δ. Γ. Αντώνης. –Σταυρ. Κ. Κούρτης. –Νικόλ. Β. Καρακώστας. –Μιχ. Κούρτης.

Για την εξέλιξη του θέματος αυτού δεν έχουμε άλλες πληροφορίες από τον Αχελώο. Άλλωστε τον επόμενο χρόνο (1893) η έκδοση σταμάτησε.[…]

Απόσπασμα από τη μελέτη της δρ. Χρυσούλας Σπυρέλη «Η εφημερίδα Αχελώος (1884-1893) και ο δημοσιογραφικός λόγος του Φώτη Παπαδημητρίου για τα χωριά «περί τον καλούμενον Καμπύλον ποταμόν». (Δημοτικά σχολεία και γραμματοδιδασκαλεία Παρακαμπυλίων Ευρυτανίας). Βλέπε στο βιβλίο Αχελώος και τα χωριά "περί τον καλούμενον Καμπύλον ποταμόν", Πρακτικά συνεδρίου: 19-20 Ιουνίου 2010, Άγιος Βλάσιος, Φράγμα Κρεμαστών, Ποταμούλα, εκδόσεις Πασχέντης, 2011.

1 Βλ. ΓΑΚ Επιστολή δημάρχου Γ. Σερπάνου. αλλά και υπηρεσιακά στοιχεία για τους δασκάλους στο διαδίκτυο :«Λειτουργοί Ανώτατης Μέσης και Δημοτικής Εκπαίδευσης (19ος αι.)», συλλογή του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών ψηφιοποιημένη που διατίθεται ψηφιακά από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (www.ekt.gr), στο πλαίσιο του έργου ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ.