Δεκεμβριανά, εβδομήντα χρόνια από τη μάχη της Αθήνας.

Εβδομήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τα Δεκεμβριανά, τη μάχη της Αθήνας όπως έχει χαρακτηριστεί. Πρόκειται για μια σειρά ένοπλων συγκρούσεων, εξαιρετικά μεγάλης σφοδρότητας, που έλαβαν χώρα από τις 4 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 1945 ανάμεσα στις δυνάμεις του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ και των Βρετανικών και κυβερνητικών δυνάμεων.

Στις 3 Δεκεμβρίου το ΕΑΜ διοργανώνει συλλαλητήριο σε απάντηση της απόφασης της 1ης Δεκεμβρίου, με την οποία η κυβέρνηση Εθνικής ενότητας αποφασίζει τον αφοπλισμό των αντάρτικων ομάδων. Η ειρηνική αυτή διαδήλωση πνίγεται στο αίμα από κυβερνητικές δυνάμεις. Ο απολογισμός είναι 33 νεκροί διαδηλωτές και πολλές δεκάδες τραυματίες.

Κυβερνητικές δυνάμεις ανοίγουν πυρ κατά των διαδηλωτών

Νεκροί διαδηλωτές της 3ης Δεκεμβρίου

Στις 4 Δεκεμβρίου γίνεται η κηδεία των διαδηλωτών της προηγούμενης η οποία μετατρέπεται σε διαμαρτυρία και τα Δεκεμβριανά ξεκινούν και επισήμως.

4 Δεκεμβρίου, η κηδεία των διαδηλωτών

Από το σημείο αυτό και μετά οι συγκρούσεις γενικεύονται. Στις πολυήμερες συγκρούσεις πήραν μέρος περίπου 25.000 αντάρτες του ΕΛΑΣ  και στον αντίποδα, 70.000 άνδρες του Αγγλικού στρατού με τη βοήθεια της 3ης ορεινής ταξιαρχίας και χωροφυλακής και 10.000 περίπου μελών της ομάδας Χ και των ταγμάτων ασφαλείας.

Αγγλικό άρμα στο κέντρο της Αθήνας σε εκκαθαριστική επιχείρηση

                               

Άγγλος στρατιώτης στο κέντρο της Αθήνας

                       

Οι Άγγλοι χρησιμοποιούν για τις επιχειρήσεις τους ακόμα και την Ακρόπολη

Στρατιώτης καθαρίζει το όπλο του εντός του μουσείου της Ακρόπολης

Οι Άγγλοι φέρνουν στην Ελλάδα εκτός απο τους 70.000 άνδρες και αεροπλάνα που βομβαρδίζουν την Αθήνα. Στις επιχειρήσεις χρησιμοποιούνται πάνω από 80 τεθορακισμένα.

Οι αντάρτες απ την αντίπερα όχθη χωρίς βαρύ οπλισμό καταφεύγουν στον "κλεφτοπόλεμο", δημιουργούν πρόχειρα οδοφράγματα με υλικά από γκρεμισμένα σπίτια, βαγόνια και ράγες του τραμ. Προσπαθούν δε, κινούμενοι μέσα στους υπονόμους να κάνουν δολιοφθορές στον αντίπαλο.

Οδοφράγματα από συντρίμμια σπιτιών

Βαγόνι του τραμ εμποδίζει τα άρματα μάχης

Ράγες του τραμ στην υπηρεσία των ανταρτών

Η στιγμή που το άρμα μάχης καταστρέφει ένα πρόχειρο οδόφραγμα.

Οι μάχες μαίνονται για μέρες και οι αντάρτες φαίνεται πως δύσκολα θα ηττηθούν,  ο Τσώρτσιλ έρχεται στην Αθήνα τα Χριστούγεννα του 1944.

                                                       

Άγγλοι στρατιώτες

Αντάρτες στην περιοχή του Γκύζη

Ο Τσώρτσιλ στην Ελλάδα

Η νίκη μετά από περισσότερο από έναν μήνα αιματηρών συγκρούσεων κρίνεται υπέρ των Άγγλων και της κυβερνητικής παράταξης. Ο ΕΛΑΣ ηττημένος, αποχωρεί από την Αθήνα. 
Οι απώλειες είναι τεράστιες, χαρακτηριστικά αναφέρουμε. Περίπου 500 άμαχοι σκοτώνονται, Οι Άγγλοι προχωρούν σε πάνω από 15.000 συλλήψεις, ανταρτών αλλά και αμάχων. Περίπου 8.000 άτομα θα μεταφερθούν σε στρατόπεδο στην Ελ Ντάμπα της Αιγύπτου, επιστρέφουν μετά την συμφωνία της Βάρκιζας. Απ την πλευρά του ο ΕΛΑΣ  συλλαμβάνει κοντά στα 6.000 άτομα, τα οποία κρατά ομήρους, 60- 70 εκτελούνται και πολλοί πεθαίνουν απ τις κακουχίες. 

Το 20% των σπιτιών της Καισαριανής και κάπου 900 στην Αθήνα ισοπεδώνονται. 

Πρόχειρα νεκροταφεία και πτώματα παντού. Αυτή είναι η εικόνα του Δεκέμβρη του 1944.

Καταμέτρηση νεκρών από τον Ερυθρό Σταυρό

Οι μνήμες στην Αθήνα είναι ακόμα ζωντανές. Σε συνοικίες όπου οι μάχες ήταν σφοδρές μπορείς ακόμα και σήμερα να βρεις απομεινάρια των ημερών εκείνων. Καισαριανή, Μεταξουργείο, Εξάρχεια... με μια προσεκτική ματιά σε παλιά κτίσματα το μάτι σου θα πέσει σε τοίχους γεμάτους τρύπες απ τις σφαίρες του Δεκέμβρη του 1944.

Προσφυγικά Αλεξάνδρας

Εξάρχεια

Μεταξουργείο

Κτήματα Τατοΐου.

Οι ιστορικοί ακόμα και σήμερα δεν μπορούν με βεβαιότητα να καταλήξουν αν τα Δεκεμβριανά ήταν το τέλος της αντίστασης, η αρχή του εμφύλιου ή ήταν μια αιματηρή μάχη ανεξάρτητη απ την αντίσταση και τον εμφύλιο. Οι μνήμες είναι ακόμα νωπές και πολλές πτυχές παραμένουν ακόμα ανεξερεύνητες. 

Επιμέλεια

Παρασκευή Ε. Ανδρώνη