Κόμικς για τη μνήμη, τη γνώση, την εγρήγορση
Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς
Γιατί να θεωρούμε εθνική εορτή την επέτειο της ημέρας εισόδου της χώρας μας στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο αντί να γιορτάζουμε την απελευθέρωσή της από τους ναζί; Με αυτό τον προβληματισμό διοργανώνεται για δεύτερη χρονιά μια σειρά εκδηλώσεων με εκθέσεις αρχειακού υλικού και εικαστικών, ομιλίες, προβολές, συναυλίες κ.ά. με τίτλο «12 Οκτωβρίου 1944 - Η Αθήνα Ελεύθερη». Ξεχωριστή θέση στο φετινό πρόγραμμα έχει η έκθεση «Ενα Γλυκό Ξημέρωμα» με τη συμμετοχή δεκαπέντε Ελλήνων δημιουργών κόμικς. Κόμικς για την Αθήνα της Κατοχής και τους ανθρώπους της.
Πώς ήταν η ζωή στην Αθήνα στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής; Ποια ήταν η καθημερινότητα των ανθρώπων της; Πώς αντιμετώπιζαν τους κατακτητές; Και πώς τους ρουφιάνους, τους Γερμανοτσολιάδες, τους μαυραγορίτες; Τι έτρωγαν οι Αθηναίοι; Πώς μετακινούνταν; Πώς διασκέδαζαν; Τι σήμαινε τότε η λέξη «επιβίωση»; Ποιοι εντάχθηκαν στην Αντίσταση; Και ποιοι λούφαξαν; Τι αγόραζες με έναν ντενεκέ λάδι; Πόσες γυναίκες κατέφυγαν στην πορνεία; Τι σήμαινε να βλέπεις πτώματα στους δρόμους και κάρα να τα μαζεύουν; Πόσο κτήνη ήταν οι Γερμανοί; Και πόσο οι Ελληνες φίλοι τους;
Η αυτοθυσία των Ελλήνων αγωνιστών στην ιστορία του Πέτρου Ζερβού | Τα δύσκολα ερωτήματα επιχειρούν να απαντήσουν εδώ και δεκαετίες οι ιστορικοί και οι επιστήμονες παρεμφερών πεδίων. Τα ντοκουμέντα είναι λίγα και δυσπρόσιτα στο κοινό ή το κοινό δεν ενδιαφέρεται πια γι’ αυτά. Τα τεκμήρια αρχίζουν να ξεχνιούνται, όσοι έζησαν τη φρίκη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου λιγοστεύουν διαρκώς. Η διατήρηση της μνήμης παραμένει πάντα επιτακτική. Και μαζί της, η γνώση αυτής της σκοτεινής εποχής και, προπάντων, η ερμηνεία της. Που δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη αλλά πολυπαραγοντική, με αμέτρητες πτυχές και λεπτομέρειες. Τέτοιες πτυχές μπορεί να φωτίσει και η τέχνη.
Οι δεκαπέντε καλλιτέχνες δεν επιδιώκουν να υποκαταστήσουν τους ιστορικούς ούτε να δημιουργήσουν «ντοκιμαντέρ» για την περίοδο 1940 – 1944. Ορισμένοι αξιοποιούν τα ιστορικά γεγονότα για να αποτυπώσουν με τη δική τους ματιά και δεξιοτεχνία κάποια «στιγμιότυπα» της εποχής ενώ κάποιοι άλλοι επιλέγουν τη μυθοπλασία μέσω της οποίας προσεγγίζουν το κλίμα και το πνεύμα της κατοχής. Ο τίτλος «Ενα Γλυκό Ξημέρωμα» προέρχεται από το ομότιτλο αγραμμοφώνητο ρεμπέτικο τραγούδι του Νίκου Δημόπουλου – Τούντα και αναφέρεται στο μπλόκο της Κοκκινιάς της 17ης Αυγούστου του 1944 με τους εκατοντάδες νεκρούς, συλληφθέντες και βασανισθέντες από τη ναζιστική θηριωδία.
κόμικς του Γιώργου Τραγάκη | Ο Τούντας ήταν ΕΛΑΣίτης λοχαγός και ρεμπέτης που λίγο αργότερα τραυματίστηκε σε μάχη και δολοφονήθηκε στο κρεβάτι του σπιτιού του. Το τραγούδι μιλά για ένα καλοκαιρινό γλυκό ξημέρωμα που συνοδεύτηκε από μια ανείπωτη βαρβαρότητα. Γλυκά ξημερώματα υπήρξαν σίγουρα ατελείωτα κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Αλλωστε, η ανθρώπινη ανάγκη για ζωή και ελευθερία, το ένστικτο για επιβίωση, το συναίσθημα που γεννά η πρώτη αχτίδα φωτός δεν καταστέλλονται. Ισως γι’ αυτό και οι περισσότεροι δημιουργοί κόμικς κινούνται με επίκεντρο τα ανθρώπινα συναισθήματα.
Ο Γούσης μιλά για τις εμπειρίες ενός εκτελεστή προδοτών και τους δαίμονες που τον κατατρύχουν, ο Soloup εστιάζει στην ανθρώπινη φιλία μεταξύ κατακτητών και κατακτημένων, ο Τραγάκης επιλέγει τις τραυματισμένες μνήμες, ο Καμένος καταπιάνεται με την αδυναμία του εισβολέα να κατανοήσει την έννοια της αντίστασης και της αυτοθυσίας, ο Χριστούλιας προτιμά τη συγχώρεση και την κατανόηση μεταξύ των θυμάτων, ο Φαραζής και ο Λέανδρος επιχειρούν να προσεγγίσουν την ψυχολογία μιας πόρνης κι ο Μπαργιώτας να περιγράψει την ανθρώπινη επινοητικότητα απέναντι στην ανέχεια και την πείνα. Σε πιο πολιτικούς τόνους, αλλά πάντα με επίκεντρο τον άνθρωπο, ο Ζερβός περιγράφει την ανατίναξη των γραφείων της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ από μέλη της ΠΕΑΝ, ο Τόμεκ «χαιρετίζει» τους αντιστασιακούς που κράτησαν ψηλά την αξιοπρέπεια με πάσα μυστικότητα, ο Μαραγκός εξορθολογίζει και «δικαιολογεί» την εκδίκηση απέναντι στους συνεργάτες των ναζί, ο Δερβενιώτης τιμά τους πραγματικούς ήρωες της Αριστεράς εν αντιθέσει με τους επινοημένους της Δεξιάς σε μια μάχη συμβόλων, η Οθωναίου με αφορμή μια «ορφανή» Μπερέτα σκιαγραφεί το ζοφερό κλίμα του τρόμου και ο Πέτρου παρακολουθεί την περιπέτεια ενός μικροκλεφτάκου που γίνεται εξιλαστήριο θύμα της οργής του κόσμου.
Οι ναζιστικές αγριότητες στα κόμικς του Δημήτρη Καμένου | Ολες οι τετρασέλιδες ιστορίες, άλλες βασισμένες σε ιστορικά στοιχεία και άλλες φανταστικές, διαδραματίζονται με επίκεντρο την Αθήνα, μια από τις πιο βασανισμένες περιοχές της Ευρώπης, στην Κατοχή. Μέχρι την απελευθέρωση, στις 12 Οκτωβρίου 1944, η πόλη πλήρωσε βαρύτατο τίμημα με χιλιάδες νεκρούς και ανυπολόγιστες καταστροφές.
Η έκθεση «Ενα Γλυκό Ξημέρωμα» φιλοδοξεί να παρακινήσει τους θεατές της στη γνώση των γεγονότων της περιόδου και να προκαλέσει τον διάλογο γύρω από τα ζητήματα της πρόσφατης ελληνικής Ιστορίας. Μόνο έτσι μπορεί να εγκαταλείψουμε τα πανηγύρια και τις παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου και να τιμήσουμε μέσω της μνήμης και της εγρήγορσης, τους αγώνες απέναντι στο ναζισμό που οδήγησαν στην απελευθέρωση της Αθήνας.
Απόσπασμα από την ιστορία του Τόμεκ για την αντίσταση σε μια ρημαγμένη Αθήνα | Ενα γλυκό ξημέρωμα
Ενα γλυκό ξημέρωμα
βαράγαν οι τσολιάδες
τα σπίτια μας μπλοκάρανε
με τους Γερμαναράδες
Πρωί - πρωί πηγαίναμε
όλοι στη δουλειά μας
και οι τσολιάδες φώναζαν, βουρ!
Για την Κοκκινιά μας
Στο δρόμο που μας πήγαιναν
προς την Οσία Ξένη
απ’ τη γωνιά που πρόβαλα
βλέπω δυο σκοτωμένοι
Ε, ρε παιδιά, τι να σας πω
ράγισε η καρδιά μου
κι από τα δόλια μάτια μου
τρέχαν τα δάκρυά μου
Ενα πρωί ξημέρωμα
δεκαεφτά Αυγούστου
οι Γερμανοί μας σκότωσαν
έτσι για χάρη γούστου
Νίκος Δημόπουλος – Τούντας
comics@efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου