Η ΜΑΧΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΣΤΟΝ ΑΗ ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΒΛΑΣΗ ΑΓΡΙΝΙΟΥ ΤΟ 1943 ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΕΖΗΣΕ Ο ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΧΙΖΑΣ..

Την αντίσταση κατά των Γερμανών και την μάχη του Αη Γιάννη στον 'Αγιο Βλάσιο Αγρινίου,περιγράφει στο βιβλίο του "Άγιος Βλάσιος Αιτωλοακαρνανίας" ο Αρχιμανδρίτης Συμεών Τσιρώνης,έχοντας  ως μαρτυρίες κείμενα που δημοσιεύθηκαν από τους αείμνηστους Αγιοβλασίτες Νικόλαο Σκιαδά και Κωνσταντίνο Σχίζα.

Η μάχη του Αη Γιάννη (1943)παρουσιάζεται από τον δεύτερο με τον πιο γλαφυρό τρόπο,όντας αυτόπτης μάρτυρας και συμπολεμιστής πολλών συμπατριωτών μας στον αγώνα κατά των Γερμανών.Να θυμίσουμε ότι από το 2014 ,κάθε Αύγουστο,τελούνται στον Αη Βλάση εκδηλώσεις μνήμης από την μαύρη εκείνη περίοδο,της καταστροφής και της  καύσης του Χωριού από τους Ναζί.Οργανωτές των εκδηλώσεων  είναι ομάδα πολιτών  και οι τοπικοί σύλλογοι, καθώς και τοπικοί φορείς..

Καμιόνι περνάει τον Αη Γιάννη λίγο μετά την απελευθέρωση!

Λίγο μετά την απελευθέρωση ο κόσμος επιστρέφει στην Φραγκόσκαλα Ποταμούλας

φώτο εκείνης της εποχής πιθανώς από τη Ποταμούλα..

Η Αντίσταση

Το χωριό μας, όμως, έγραψε ένδοξες σελίδες ιστορίας και κατά τον 20ο αιώνα στην Ιταλογερμανική κατοχή Γράφει σχετικά ο Νικ. Σκιαδάς στην Αιτωλοακαρνανία και Ευρυτανική εγκυκλοπαίδεια. «Κατά τον Ελληνοιταλικόν πόλεμον πολλοί κάτοικοι του Αγίου Βλασίου επολέμησαν τον κατακτητήν και αρκετοί εψονεύθησαν ή τραυματίστη­καν. Κατά την κατοχή που επηκολούθησεν εσχηματίσθησαν και εδώ ομάδες Αντιστάσεως που επλαισίωσαν τα αρχη­γεία του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ. Οι Ιταλοί κατακτηταί, φοβη- θέντες εκ των πλησίον του χωριού κινήσεων των ανταρ­τών, το εγκατέλειψαν τον Μάρτιον του 1943. Αρκετούς νε­κρούς αριθμεί και ο αγών της αντιστάσεως κατά των Γερμανών. Συμπλοκαί με τους επιδρομείς Γερμανούς έγιναν παρά την θέσιν Αη Γιάννης. Εις μίαν εξ’ αυτών, τον Νοέμ­βριον του 1943, έπεσεν ηρωϊκώς ο γέρων Ευριπίδης Μάλαινος, κάτοικος του χωριού. Ο Αγιος Βλάσιος επυρπολήθη ολοσχερώς υπό των Γερμανών κατά τας τρεις επιδρομάς των κατά τας περιφήμους εκκαθαριστικός επιχειρήσεις. Της πυρπολήσεως δεν εξηρέθησαν οι ναοί και τα σχολεία. Πολλοί κάτοικοι, μη δυνηθέντες να απομακρυνθούν εγκαί­ρως, εμαρτύρησαν πεσόντες θύματα της θηριωδίας των κατακτητών».

Με όλη αυτή την ένδοξη ιστορία συνειδητοποιούμε ότι είμαστε απόγονοι ηρώων που θυσιάστηκαν για την πίστη και την πατρίδα. Δικαίως τους τιμούμε και τους ευγνωμο­νούμε και τους στήνουμε και μνημεία για να τους θυμόμα­στε και να τους μοιάζουμε. Στο χωριό μας το μνημείο των αγνώστων και γνωστών ηρώων βρίσκεται στο προαύλιο της Εκκλησίας μας, του Αγίου Βλασίου, και γράφει επάνω: «Η νέα γενεά ευγνωμονούσα τας προγενεστέρας αίτινες εθυσιάσθησαν διά το μεγαλείον της πατρίδος».

Αη Γιάννης στο Λάπατο 1945

Η μάχη του Αη - Γιάννη
Στο σημείο αυτό αξίζει να καταχωρήσουμε μία γλαφυρή περιγραφή της Μάχης του Αη - Γιάννη από έναν αυτόπτη μάρτυρα, του αειμνήστου Κωνσταντίνου Σχίζα (1923 - 2003) που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Αχελώος», Αρ. φύλλου 36, Νοέμβριος 1988.

«Νοέμβριος 1943
Η ορεινή Τριχωνίδα από καιρό είναι ένα κομμάτι από την ελεύθερη Ελλάδα.
Οι Ιταλοί και οι Γερμανοί κάτω από τα κτυπήματα των α­νταρτών έχουν κλειστεί μέσα στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Είμαι κι εγώ στρατευμένος στον κοινό απελευθερωτικό αγώνα όπως και τόσες χιλιάδες νέοι Είμαι στο τηλεφωνικό κέντρο του χωριού μας που ήταν σε μια βίλλα στην κορυφή του χωριού μας.

3 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ το βράδυ είναι η δική μου βάρδια. Ολη τη νύχτα είμαι άγρυπνος. Πριν από τα χαράματα μια τρομερή υπνηλία με φέρνει σε αδιέξοδο. Τι να κάνω; Το τηλέφωνο όταν καλούν μόλις που ακούγεται. Παίρνω την απόφαση να ξαπλώσω αλλά με το ακουστικό στο αυτί.

Μόλις με πήρε ο ύπνος στο γλυκοχάραμα ακούω μια α­γωνιώδη και βροντερή φωνή που να καλεί και να φωνάζει εξήντα - εξήντα - ήταν το νούμερο του δικού μου τηλεφώνου. Πετάχτηκα αμέσως λέγοντας εδώ εξήντα, εδώ εξή­ντα. Ήταν ο τηλεφωνητής της Σκουτεσιάδας που ανέφερε «φάλαγγα 5 γερμανικών αυτοκινήτων έχουν εμφανιστεί στο δρόμο Αγρίνιου - Αγ. Βλασίου, είναι η εμπροσθοφυλα­κή, διότι βλέπω να ακολουθεί μεγάλη φάλαγγα».

Και οι δυο μαζί προσπαθούμε να έλθουμε σε επαφή με το φυλάκιο των ανταρτών της Φραγκόσκαλας το οποίο δεν απαντά. Μέσα στην αγωνία μας μπαίνει στη μέση και ο τη­λεφωνητής της Χούνης και αρχίζουμε να καλούμε και οι τρεις απεγνωσμένα διότι κινδύνευαν να τους αιφνιδιάσουν οι Γερμανοί.
Μέσα στην αγωνία μας ακούγεται τέλος πάντων και ο τηλεφωνητής από το φυλάκιο Φραγκόσκαλας που του ανα­φέρουμε για τη φάλαγγα των Γερμανών.
Αμέσως μετά ειδοποιώ τη Διοίκηση των ανταρτών του ΕΛΑΣ που βρίσκονταν στο χωριό μας.

Ήταν ένας λόχος Διοίκησης και η αγγλική αποστολή.
Από αυτή τη στιγμή το τηλέφωνο το ανέλαβαν οι αντάρ­τες κι εγώ ξεκίνησα για το σπίτι μου. Δεν πρόλαβα να φθάσω στην πλατεία όταν άρχισαν οι αντάρτες να κτυπούν την καμπάνα συνεχώς για κάλεσμα των χωριανών. Οι αντάρτες άρχισαν μαζί με μας να τραγουδάμε:

Στ’ άρματα στ’ άρματα μπρος στον αγώνα για τη χιλιάκριβη τη λευτεριά ...

Ο Άγιος Βλάσιος καμένος από τους Γερμανους το 1944 


Ήταν ένα σάλπισμα για την πολυπόθητη λευτεριά. Ένα σάλπισμα που έκανε όλους τους Αγιοβλασίτες να ριγούν να ζωντανεύουν τα θούρια του Ρήγα Φεραίου και τόσων άλ­λων ηρώων του 21. (καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή πα­ρά 40 χρόνια σκλαβιά και φυλακή).
Ο επικεφαλής αξιωματικός κάνει γνωστό στους χωρια­νούς ότι έρχονται οι Γερμανοί. «Τρέξτε στα σπίτια σας και διώξτε ό,τι μπορείτε. Τρόφιμα, ρούχα και ό,τι άλλο μεταφέρεται σε ασφαλείς κρυψώνες. Επίσης όποιος θέλει να πολεμήσει μαζί τους τους Γερμανούς να πάρει το όπλο και να τους ακολουθήσει στη μάχη που θα δινόταν στις στρο­φές του Αη-Γιάννη μέχρι την Κρανούλα σε διάφορα σημεία».

Στο κάλεσμα αυτό των ανταρτών όλοι σχεδόν οι Αγιοβλασίτες που βρίσκονταν στο χωριό, 60 τον αριθμό, με με­γάλο ενθουσιασμό πήραν τα όπλα και ακολούθησαν τους α­ντάρτες.
Είναι απόγευμα, μια ομάδα ανταρτών μαζί με Αγιοβλασίτες εθελοντές, μαζί κι εγώ ο πιο μικρός κι αγύμναστος, ξεκινήσαμε από το χωριό για τον Αγιάννη.

Ποτέ δεν θα ξεχάσω τη στιγμή αυτή. Με μεγάλο ενθου­σιασμό αρχίζουμε να τραγουδάμε. Το χωριό τ' αφήνουμε, τους δικούς μας χαιρετάμε... η μάνα μου μαζί με τις άλλες μανάδες και γυναίκες μας χαιρετούν και μας εύχονται καλή επιτυχία, χωρίς καμιά να γίνει εμπόδιο τουλάχιστον στους μικρούς όπως εγώ, αλλά δακρύζουν από υπερηφάνεια.
Φτάνοντας στον Αγιάννη ταμπουρωθήκαμε με τη φρο­ντίδα των ανταρτών. Εμένα με βάλανε μαζί με τον Τάσο Τσέλο δίπλα στο χειριστή οπλοπολυβόλου Φερεντίνο από τη Χούνη. Όλοι περιμέναμε να δώσουμε ένα καλό μάθημα στους Γερμανούς.

Μια απόλυτη σιγή επικρατούσε. Μόνο ο θόρυβος των γερμανικών αυτοκινήτων ακούγεται όλο και πιο κοντά.
Και να στη θέση Μπόκρη φαίνονται τα πρώτα αυτοκίνη­τα με τους Γερμανούς. Σταματούν για λίγο. Ένας αξιωματι­κός με τα κιάλα του ερευνά όλη την περιοχή μας κι αμέσως ξεκινούν.

Μόλις έφτασαν στις στροφές που στήσαμε την ενέδρα δόθηκε το σύνθημα και η μάχη αρχίζει. Βάλλουμε εναντίον των Γερμανών με όλα τα μέσα, σκορπίζοντας το θάνατο.
Από τους εκτεθειμένους στα πυρά μας ελάχιστοι γλιτώ­νουν, όσοι προλαβαίνουν να ταμπουρωθούν και αρχίζουν να βάλουν και αυτοί εναντίον μας.

Μαζί μας ήταν και δύο αντιφασίστες Ιταλοί, πραγματικά παλικάρια, ο ένας χειριστής ιταλικού οπλοπολυβόλου που δεν σταμάτησε ούτε στιγμή να γαζώνει τους Γερμανούς, ο δε άλλος επάνω στο μεθύσι της μάχης κι ενώ έχει πετάξει επάνω στο γερμανικό αυτοκίνητο που ήταν κάτω στο δρό­μο 12 χειροβομβίδες, μια σφαίρα τον βρήκε και τον άφησε για πάντα στον Αγιάννη.

Αφού τέλειωσε η αποστολή μας δόθηκε το σύνθημα της υποχώρησης.

Συμπατριώτες μας επιστρέφουν στις εστίες τους λίγο μετά τον πόλεμο κοντά στα Κρεμαστά.

Το εκκλησάκι του Αη Γιάννη Σήμερα..

Εδώ ένας άλλος Αγιοβλασίτης έβαψε με το αίμα του και άφησε την τελευταία του πνοή στη βουνοκορφή του Αγιάννη, ο πιο γηραλέος, ο Ευριπίδης_Μάλαινος. Επίσης τραυμα­τίστηκε στο χέρι ο δάσκαλος Λάκκας. Οι αντάρτες συπτύσ­σονται και οι Αγιοβλασίτες φεύγουν για να συναντήσουν και προστατέψουν τις οικογένειές τους.
Όταν φύγαμε εμείς έφτασαν οι υπόλοιποι Γερμανοί με τεθωρακισμένα αυτοκίνητα και αφού περισυνέλεξαν τους νεκρούς και τραυματίες προχώρησαν και στη θέση Κρανού- λα αρχίζει νέα μάχη όπου ένα αυτοκίνητο ανατινάζεται στον αέρα από νάρκη. Με το σούρουπο η μάχη τελείωσε.

Ας ευχηθούμε η κοινοτική αρχή να τοποθετήσει έστω μια μαρμάρινη πλάκα που να θυμίζει και να διδάσκει στις ε­πόμενες γενεές τον πατριωτισμό και την ενότητα των Αγιοβλασιτών στη μάχη αυτή.

Αιωνία τους η μνήμη στον πολεμιστή Ευριπίδη Μάλαινο και στον αντιφασίστα Ιταλό. Αιωνία τους η μνήμη όλων των Αγιοβλασιτών και γενικώς όλων των Ελλήνων που έπεσαν για τη λευτεριά μας στα διάφορα πεδία των μαχών.
Κι ας ευχηθούμε ποτέ πια πόλεμος, αλλά ειρήνη κι αγά­πη σ’ όλο τον κόσμο.»